در دهه های اخیر موضوع استرس و آثار آن در سازمانها مورد توجه بسیار واقع گردیده شده است.
اگر چه در علم پزشکی مساله فشار عصبی و علل و عوارض آن مدت هاست مورد بررسی و تحقیق قرار دارد اما باب این بحث در رفتار سازمانی تازه گشوده شده است.علیرغم این نظر که استرس های مفید وجود دارد و مقداری از فشار های عصبی برای ایجاد تحرک و تلاش در انسان ضروری است، زمانی که بحث استرس مطرح میشودبیشتر به عوارض و ضایعات آن توجه شده واسترس مضر و مخل مد نظر قرار نمیگیرد، به هر حال استرس اثرات فراوانی بر عملکرد وفعالیت اعضای سازمان دارد. مدیران، کارکنان، و ارباب رجوع سازمانهای تحت تاثیر فشار های عصبی دچار حالات روانی خاصی میشوند، و دست به اعمالی میزنندکه مستقیما در بازدهی سازمان منعکس می کردد.فشار های عصبی دارای آثار جسمانی نیز است و از این طریق هم به سازمان لطمات شدیدی وارد می آورد.استرس های هاد نیروی انسانی سازمان را هم ضایع می کند، و هدف سازمان را دستخوش تزلزل میسازد.عده ایی از صاحب نظران رفتار سازمانی استرس را بیماری شایع قرن نامگذاری کرده اند.
رضایت شغلی بعنوان عاملی که در موفقیت شغلی تاثیر دارد باعث افزایش کارایی و رضایت فردی میشود.و از طرفی عدم رضایت شغلی باعث کم کاری ، غیبت ؛ وسهل انگاری شده و حتی در درجات بالاتر میتواند اثرات نامطلوب و مخربی بر برنامه ریزی داشته باشد وآن را باشکست مواجهه سازد و با ایجاد زمینه مناسب برای رشد رضایت شغلی کارکنان در بستری مناسب صورت گیرد.
رضایت شغلی کارنان اهمیت و حساسیت خاصی دارد، چرا که اگر در سازمانی خشنودی و رضایت کارکنان مقدم بر هدف های دیگر نباشد آن سازمان محکوم به شکست ، زوال و فروپاشی است.رضایت شغلی تاثیر متقابلی روی فرد و سازمان دارد. فرد همراه با خواسته ها وآرزوهایی به سازمان میپیوندد و هماهنگی و همسویی سازمان به این آرمانها در فرد ایجاد رضایت شغلی می نماید و این رضایت شغلی خود باعث نو آوری ، خلاقیت در کار، وافزایش میزان تولید ویا خدمات میشود واز این رهیافت، سازمان از سلامت پویایی برخوردار میشود، کارکنانی که از خشنودو رضایت اندکی برخوردارندبه طور معمول به نرخ های بالای جایگزینی گرفتار میشوند .این گونه کارکنان احتمال داردچشم به جاهای دلخواه تر بدوزند ، در حالی که کارکنانی که رضایت بیشتری برخوردارنددر جای خود باقی میمانند.
استرس شغلی چیست: استرس شغلی میتواند به عنوان پاسخ های فیزیکی و احساسی مضر تعریف شود و زمانی رخ میدهد که الزامات شغلی با توانایی ها ، منابع یا نیازهای کارمندان مطابقت نداشته باشد. استرس شغلی میتواند یه ضعف و سلامت وحتی آسیب دیدن فرد منجر شود، همچنین استرس شغلی بعنوان کنش متقابل بین شرایط کار و ویژگی های فردی شاغل میزان بیش از حد خواست های محیط کارو در نتیجه فشار های مرتبط با آن است که فرد بتواند از عهده آن برآید
دلایل استرس شغلی چیست:تقریبا همه معتقدند که استرس شغلی نتیجه تعامل بین فرد شاغل وشرایط کاری اوست. گرچه نقطه نظرات متفاوتی بر اهمیت مشخصات فردی کارکنان در مقایسه با شرایط کاری بعنوان دلیل اولیه استرس شغلی وجود دارد،این نقطه نظرات متفاوت مهم هستند،زیرا طرق مختلفی را برای پیشگری از استرس در کار ، پیشنهاد می کنند، بر طبق یک مکتب فکری ، تفاوت در مشخصات فردی مانند شخصیت وشیوه سازگاری فرد،مهمترین عوامل در ایجاد استرس کاری افراد است به عبارت دیگر،چیزی که برای یک نفر استرس زاست ممکن است برای دیگری مهم نباشد. این دیدگاه استراتژی های پیشگیرانه رابه دنبال داشته است که تمرکز کارمندان وراه هایی برای کمک به آنها برای سازگاری با موقعیتهای مختلف شغلی است.
نگرش NIOSHبه استرس شغلی
بر اساس تجربه و تحقیق NIOSHبا این نظر موافق است که شرایط کاری نقش اساسی در ایجاد استرس شغلی دارد. گرچه نقش عوامل فردی را انکار نمی کند.بر طبق نظر NIOSH،در معرض شرایط کاری استرس زا قرار گرفتن میتواند تاثیر مستقیم بر امنیت و سلامت کارکنان داشته باشد.همچنین عوامل فردی و سایر عوامل موقعیتی نیز میتواند جهت تقویت یا تضعیف این تاثیر مداخله کنند.
عوامل شغلی استرس زا از دیدگاه NIOSH
–1 طراحی وظایف: حجم کار زیاد،کم بودن ساعات استراحت، ساعات و شیفت کاری طولانی ، کارهای روتین که اساسا مفهومی ندارند و ازمهارت کارمند استفاده نمی کنند و حس کنترل در آن ها کم است.
2- سبک مدیریت: فقدان مشارکت توسط کارمندان در تصمیم گیری ، ارتباطات ضعیف در سازمان ، فقدان سیاست خانواده
3- دوستی روابط بین شخصی: محیط اجتماعی ضعیف وفقدان حمایت یا کمک از طرف همکاران یا مافوق ها
4- نقش کاری: توقعات شغلی متعارض یا نامطمئن، مسئولیت بیش از اندازه
5- نگرانی های کاری :عدم امنیت شغلی وفقدان فرصت برای رشد، پیشرفت، یا ارتقاء تغییرات سریع برای آنچه که کارمندان برای آن آماده نیستند.
6- شرایط محیطی : شرایط ناخوشایند یا خطرناک فیزیکی از قبیل شلوغی ، سرو صدا،آلودگی هوا ،یا مشکلات ارگونومیکی
7- ارزشهای جامعه: وقتی ارزشهای جامعه در میان افراد مختلف باشد، ممکن است باعث ایجاد استرس شود، هر جامعه ایی ارزشهای خاص خود را دارد که افراد در مراجعه به آنها در صورت عدم آشنایی ورفتار درست ممکن است دچار استرس شوند.
8- فشار کاری کم : انجام دادن کار کم نیز یکی از علل استرس است.درماندگی،سر رفتن حوصله ونارضایتی ، سلامت را کاهش می دهد.
ده مهارت برتر مدیریت استرس
- تامل کن! به خاطر داشته باش که آرامش وسلامت ذهن تو مهم تر از هر آن چیزی است که در حال حاضر در مورد آن استرس داری.
- چند نفس عمیق و فکورانه بکش وسعی کن مشگل خود را در ژرف نمایی قرار دهی ،از خود سوال کن (آیا این مشکل تا یک سال دیگر باقی می ماند؟)اگر پاسخ (نه)است ، پس بسیار سخت نگیر.
- کار دیگری به غیر از آنچه که در حال حاضر انجام می دهید وسبب استرس شماست انجام دهید مثلا کتاب بخوانید و یا به یک دوست تلفن بزنید.
- استرس دیگران را تقبل نکنید وبه خاطر داشته باشید که شما می توانید تنها خودتان را تغییر دهید نه دیگران را
- آنچه را که میتوانید تغییر دهید راشناسایی کنید، بپذیرید که چیزهایی وجود دارند که شما هرگز تغییر نخواهید داد.
- تا جاییکه ممکن است زندگی خویش را سهل کنید، تصمیم بگیرید که کدام فعالیت ها بیشترین ارزش را برای شما دارند و چیزهایی که ارزش ندارند را حذف کنید.
- دوره استراحت را برنامه ریزی کنید و مطمئن باشید که آن اسراحت ها را خواهید داشت قبل از آنکه خیلی فرسوده شوید.
- وظایف با بیشترین استرس یا سخترین کارها را اول از همه در طول روز انجام دهید و برنامه ریزی کنید، زیرا زمانی است که شما بیشترین انعطاف پذیری را در مقابل استرس دارید و باعث از بین رفتن منبع استرس خواهد شد.
- شجاعت ناکامل بودن را داشته باشید.
- حس شوخ طبعی در مورد مسائل داشته باشید.
