عوامل زیان آور فیزیکی در محیط کار

عوامل فیزیکی

عوامل زیان آور فیزیکی به6 دسته سروصدا، ارتعاش، روشنایی، گرما و سرما، پرتوهای یونساز و غیر یونساز و فشار تقسیم بندی می شوند.

سروصدا

صوت شکلی از انرژی است که توسط ساز و کار شنوایی قابل تشخیص می باشد.

اثرات صدا در آسیب به سیستم شنوایی به شرح زیر می باشد:

افت موقت شنوایی
افت دائم شنوایی
وزوز گوش

مطابق با استاندارد محدوده ی صدای مجاز برای 8 ساعت کار 85 دسی بل می باشد و اگر از این حدود تجاوز نماید اثرات مخربی بر سیستم شنوایی می گذارد که باید در جهت پیشگیری از اثرات صدا اقدام شود.

پیشگیری از اثرات صدا

اصول مکانیکی و مهندسی
کاهش صدای منابع صوتی: سرویس و روغن کاری قطعات ماشین آلات، تعمیر قطعات معیوب و نصب پایه های ضد ارتعاش
کاهش صدا در مسیر انتشار: نصب مواد جاذب در سطوح کارگاه، ایجاد فاصله تا منبع صدا
کنترل های مدیریتی
انتخاب کارگر مناسب
کاهش زمان مواجهه
چرخش کاری و جابجایی
استفاده از تجهیزات حفاظت فردی
استفاده از گوشی های حفاظتی ایرماف و ایرپلاگ
ارتعاش

یکی از عوامل زیان آور محیط کار فیزیکی ارتعاش است که باعث مختل شدن آسایش، کاهش بازده کاری و در نهایت اختلال در اعمال فیزیولوژیک بدن می شود.

ارتعاش به دو دسته زیر تقسیم بندی می شود:

1) ارتعاش تمام بدن

این ارتعاش در وسایل ترابری هوایی، زمینی، ساختمان ها و محیط کار وجود دارد که بر روی سیستم گوارشی، عصبی و اسکلتی- عضلانی تاثیر می گذارد.

روش پیش گیری از این اثرات، استفاده از صندلی مناسب با فنربند و ابر سالم در وسایل نقلیه می باشد.

2) ارتعاش دست و بازو

این نوع از ارتعاش در کار با دستگاه های مرتعش وجود دارد که اثرات نامطلوبی بر نسوج نرم دست و عروق خونی و همین طور نسوج سخت دست دارد.

روش پیش گیری از این اثرات، هدایت ابزار از راه دور، کاهش زمان مواجهه، استفاده از دستکش ضد ارتعاش و آموزش به کارگران می باشد.

روش پیش گیری از این اثرات:

هدایت ابزار از راه دور
کاهش زمان مواجهه
استفاده از دستکش ضد ارتعاش
جدا کردن ماشینهای ارتعاش دار از سایر قسمتها
نصب دستگاه های ارتعاش دار بر روی پایه های قابل انعطاف
تفکیک کارگران از محوطه ارتعاش دار
آموختن نحوه صحیح کار به کارگر
جلوگیری از دمیدن هوای سرد در وسایلی که با هوای فشرده کار می کنند بر روی دست
دقت در معاینات قبل از استخدام و عدم به کار گماردن افراد با سوابق بیماری قند، دیابت وعروق

همواره به یاد داشته باشیم که:
بسیاری از بیماری های ناشی از کار غیر قابل درمان اما قابل پیشگیری هستند.
با حفظ سلامت محیط کار و توصیه های پزشکی مرکز تخصصی طب کار برزویه می توان سلامتی کارگران را تأمین کرد.

معاینات دوره ای کارگران باید به طور مرتب و توسط پزشک متخصص و یا دوره دیده طب کار صورت پذیرد.

گرما و سرما

مطلوب ترین درجه حرارت برای زندگی 21 درجه سانتی گراد می باشد.
عوارض ناشی از گرما، عوارض خفیف (سوختگی پوست و جوش گرمایی) و عوارض شدید (کرامپ های عضلانی، گرمازدگی) می باشد.
عوارض سرما نیز کهیر، سرخی و سرمازدگی است.

پیشگیری زیان های سرما

مصرف غداهای پرکالری و آشامیدنی های گرم، استفاده از لباس، کلاه و دستکش مناسب و گرم کردن محیط کار برای پیشگیری زیان های سرما مفید می باشد.

پیشگیری زیان های گرما

کنترل منبع گرما بهترین راه مهندسی کنترل اثرات زیان آور گرماست. در صورت امکان، منبع تولید گرما باید در یک محفظه بسته دارای تهویه قرار گیرد. هنگامی که امکان جداسازی منبع تولید گرما نیست از وسایل خنک کننده کارگران و دمیدن هوای خنک در محیط کار استفاده می شود. در محیط های بسیار گرم از وسایل منعکس کننده حرارت، مانند صفحات فلزی و حفاظ بدن، چشم و صورت استفاده می گردد.

البته منابع گرما می تواند وسایل و ماشین آلات مختلف، انسان، سیستم های روشنایی، فرآیند های تولید، شرایط جوی خارج محیط کار است.

به کارگران محیط های داغ توصیه می شود که از لباس های مخصوص دارای تهویه مطبوع استفاده کنند و باید دقت نمود که کیفیت هوای این لباس ها با کیفیت هوای تنفسی و غواصی مطابقت کند.

استفاده از لباسهای پنبه ای گشاد، دوش کافی در محیط کار و یک اتاق خنک و تمیز برای تعویض لباس های کار از اقدامات پیشگیری زیان های گرمای محیط کار است.

روش های کنترل همیشه به تنهایی موثر نمی باشند و باید با اقدامات پزشکی، مانند انتخاب کارگر مناسب و عادت به محیط گرم، تکمیل شود. کیفیت و کمیت کار به وسیله کنترل تغذیه کارگران، خستگی و مصرف الکل و معاینات دوره ای برای یافتن علائم اولیه زیان های گرما بهبود می یابند.

روشنایی

نور از نقطه نظر فیزیکی به عنوان قسمتی از یک طیف الکترومغناطیسی تلقی می شود که بین طول موج های 380 تا 780 نانومتر قرار دارد.

میزان روشنایی در محیط کار می بایست اندازه گیری و ارزیابی شود. در خصوص روشنایی های نامناسب اعم از کمبود روشنایی طبیعی و مصنوعی یا زاویه تابش نور و درخشندگی بایستی راهکارهای کنترلی ارائه گردد.

فشار هوا

1) کاهش فشار هوا: فشار در سطح دریا برابر با 760 میلی متر جیوه می باشد که با افزایش ارتفاع از سطح دریا، فشار هوا کاهش می یابد.

آثار کاهش فشار را می توان روی بدن خلبان هواپیماهایی که فشار داخل هواپیما تابع فشار بیرون است و هم چنین کوهنوردان مشاهده نمود.

دو خطر برای افرادی که باید از فشار زیاد هوا به فشار پائین تری بروند وجود دارد:

با توجه به قوانین فیزیکی مقدار انحلال گاز ها در مایعات نسبت مستقیم به فشار گاز دارد و هر چه فشار زیادتر باشد مقدار گاز محلول نیز بیشتر می شود، در نتیجه مقدار اکسیژن و ازت محلول در خون و نسوج افزایش می یابد. مقدار گازهای محلول،( اکسیژن و ازت) در مایعات بدن کارگرانی که در فشار زیاد مشغول به کار می باشند افزایش یافته، چنانچه کارگری ناگهان و به سرعت به فشار معمولی برگردد حباب گازهای اکسیژن، ازت و دی اکسید کربن، در خون او بوجود می آید. حباب های گاز دی اکسید کربن از ریه ها خارج شده، نسوج نیز حباب های گاز اکسیژن را به مصرف می رسانند و فقط حباب های ازت در خون و بافت ها باقی می ماند و با اعمال دستگاه های عصبی، گردش خون و عضلات تداخل می نماید که به نام سندرم چوکز مشهورند.
حفرات زیادی مانند سینوس های پیشانی، گوش میانی و معده و روده، در بدن وجود دارند. متداولترین درد یا احساس ناراحتی عبارت از احتباس هوا در گوش میانی که به علت گرفتگی لوله استاش می باشد. حتی تغییر کمی در ارتفاع، مانند آسانسور، قدری ناراحتی گوش میانی را بوجود می آورد. درد شکم و سینوس خیلی شدید می باشد ولی به ندرت اتفاق می افتد. این عوارض را بیماری کیسن می نامند.

2) افزایش فشار هوا: در زیر آب به ازای هر 10 متر که از سطح آب به عمق می رویم یک اتمسفر به فشار اضافه می شود.

مشاغلی مانند غواصی، حرف تونل ها در زیر آب و … تحت تاثیر فشار زیاد می باشند.

پیشگیری

انتخاب کارگران مناسب: کارگران جوان مناسبند_کارگرانی که سابقه بیماریهای قلب و عروق ندارند_افرادی که چاق نیستند.

محدود کردن کار: برای مثال مدت کار در عمق 20 متری 6 الی 8 ساعت، یا 40 متری یک ساعت می باشد و برگرداندن کارگر به سطح آب از فشار زیاد به فشار کم، باید خیلی آهسته صورت گیرد.

تشعشعات پرتو

از عوامل زیان آور محیط کار پر خطر می توان به اثرات بیولوژیکی پرتوها اشاره کرد. اثرات بیولوژیکی پرتو ها به دو دسته حاد و مزمن تقسیم بندی می شوند.

از عوارض حاد تشعشعات می توان به تب، عفونت، حساسیت های غیرعادی، ریزش مو، خونریزی و اسهال اشاره کرد و از عوارض مزمن تشعشعات نیز می توان به ناباروری، آب مروارید، ضایعات پوستی، اثر بر دستگاه تنفسی و … را نام برد.

حفاظت در برابر پرتوهای یون ساز: زمان (کاهش زمان مواجهه)، فاصله از منبع پرتو و حفاظ
حفاظت در برابر پرتوهای غیر یون ساز: آموزش، فاصله از منبع پرتو، وسایل حفاظت فردی و محصور نمودن عملیات