آئروسل ها یا (ذرات هوابرد) به ترکیبات حاوی ذرات جامد یا مایع در هوا یا هر گاز دیگر می گویند.

آئروسل ها از لحاظ اندازه و منبع تولید و انتشار انواع مختلفی دارند و به : غبار، فیوم، دود، بیوآئروسل، میست و غیره دسته بندی می شوند .

بیوآئروسل ها:

ذرات معلق موجود در هوا یا هر گاز دیگر که حاوی یک موجود زنده یا دارای اجزاء یا
مواد رها شده از یک موجود زنده باشد را بیوآئروسل می گویند.

دامنه اندازه بیوآئروسل ها

بسیار متفاوتی است و از زیر 0.1 میکرون تا حدود 100 میکرون متغیر است
از اندازه کوچک به بزرگ : (ویروس – باکتری – اسپور قارچی – گرده )

دسته بندی بیوآئروسل ها:

1. زنده یا غیرزنده
2. قابل رشد یا غیر قابل رشد
3. اندازه
4. …

دسته بندی کلی بیوآئروسل ها:

1. ویروسها و انگلها
2. موجودات زنده( باکتری و قارچ)
3. قطعات میکروارگانیسم ها یا مواد تولیدی از آنها مثل: اسپورها ، گرده گیاهان ،
اندوتوکسین و آلرژن های حیوانی
موضوع اینکه بیوآئروسل ها معمولا به صورت جمعی و به هم چسبیده در ذرات هستند. اغلب امکان دارد به ذرات دیگری مثل غبارها بچسبند و در هوا معلق باشند

انواع بیوآئروسل ها:

1. ویروس (یک یا چند ویریون در یک قطره ) مثل آنفولانزا
2. مایکوپلاسما (یک یا چند ارگانیسم در یک قطره ) مثل مایکوپلاسما پنومونیه
3. کلامیدیا (یک یا چند ارگانیسم در یک قطره ) مثل کلامیدیا پسیتاسی
4. ریکتزیا (یک یا چند ارگانیسم در یک قطره ) مثل کوکسیلا بورنتی
5. باکتری:
(یک یا چند ارگانیسم در یک قطره ) مثل میکروکوکوس لوتئوس
(دانه جداگانه یا گروهی از اسپورهای خشک) مثل باسیلوس سرئوس- ترمواکتینومیسس
باکتری (بخش هایی از دیواره باکتری)
6. جلبک (یک یا چند سلول ) مثل کروکوکوس
7. گیاهان غیر آوندی (یک یا چند اسپور) مثل خزه
8. گیاهان آوندی:
(اسپور) مثل خزه لیکوپودیوم فمس
(پرولین) مثل خزه درختان، گیاهان، علف ها
(آلرژن پولن ها )
(مو )
(قطعات ) مثل دانه های سویا
9. آرتروپودها :
(قطعات ) مثل داست مایت
(مواد دفعی)
10. حیوانات:
(قطعات ) مثل موش، گربه، سگ
( قطعات فلس پوستی)
11. قارچ:
(یک یا چند اسپور) مثل قارچ، آسپرژیلوس
(یک یا چند هاگ)
(قطعات )

بیوآئروسل های زنده:

میکروارگانیسمهای) Viabl (زنده که از لحاظ متابولیسمی فعال بوده (زنده هستند) و دارای توانایی تکثیر هستند به دوگروه تقسیم بندی می شوند :
1. گروه قابل کشت (در شرایط کنترل شده قابل تکثیرهستند )
2. غیرقابل کشت(در شرایط آزمایشگاهی قابل تکثیر نیستند)
علت این رخ داد استرس درون سلولی است که به علت شرایط محیط کشت و دمای انکوبه کردن به آنها وارد شده و جلو رشد آنها را میگیرد.
نمونه برداری از بیوآئروسل های زنده شامل جمع آوری و کشت دادن نمونه های جمع آوری شده است که در این حالت تنها میکروارگانیسم های زنده و قابل کشت تکثیر می شود و تعدادشان زیاد خواهد شدکه باعث برآورد کمتر تعداد
میکروارگانیسم ها از واقعیت است چون میکروارگانیسم های غیرقابل کشت تکثیر نشده اند.

بیوآئروسل های غیر زنده :

زنده نیستند و قابلیت تکثیر ندارند.
این دسته از بیوآئروسل ها را بر از طریق سطوح روغنی و یا فیلتر نمونه برداری می کنندو با روشهای میکروسکوپی شمارش می شود و یا از روشهای کلاسیک میکروبیولوژی، میکروبیولوژی مولکولی و یا ایمونولوژیکی ارزیابی می شوند .
نمونه برداری از بیوآئروسل ها با توجه به هدف آن:
1. داخل ساختمان (Indoor sampling)
الف : شغلی (کارگاهها و… )
ب : غیر شغلی (خانه ها)
در سه زمان باید نمونه برداری انجام شود :
الف) قبل از حضور افراد در محل
ب) هنگام حضور در محل
ج) پس از ترک افراد ازمحل
در دو حالت باید نمونه برداری انجام شود:
الف) فعال بودن سیستم گرمایش و سرمایش
ب) خاموش بودن سیستم گرمایش و سرمایش
2. بیرون ساختمان(Outdoor sampling)

غلظت میکروارگانیسم ها در داخل ساختمان محیط کار ، کمتر از محیط بیرون در همان منطقه است اگر خلاف این موضوع مشخص گردد حتما منبع تولید میکروارگانیسم ها در داخل ساختمان است که با نمونه برداری های بیشتر از داخل ساختمان، باید منبع مشخص شود و رشد آنها در محیط کار شناسایی گردد.

تاثیرات مواجهه با بیوآئروسل ها :

1. عوارض تنفسی
الف: غیر آلرژیک
ب: آلرژیک
2. عوارض عفونی
الف: بیماریهای عفونی از راه هوا در اثر مواجهات شغلی خاص: مثل بیماریهایی مانند سل، سرخک، آنفولانزای گوارشی زمستانی در پرسنل خدمات بهداشتی یا تب کیو، آنفولانزای خوکی و سیاه زخم در سربازان و تولارمی در جنگل بانان
ب: بیماریهای عفونی از هوا به دلیل تجمع افراد در یک مکان: مثل وجود افراد زیاد در یک سالن، اداره یا سربازخانه و بیماری هایی مانند آنفولانزا و سل. محیط های شغلی که دارای برج های خنک کننده باشند.
3. سرطان ها
4. عوارض پوستی
5. زایمان زودرس (مشکلات تولد)

جهت نمونه برداری صحیح نیازمند اطلاعات هستیم :

الف :استراتژی ارزیابی

1. پیدا کردن منابع و یا مخازن آلاینده های بیولوژیکی در محیط کار (شرایط مناسب جهت تکثیر و انتشار ):
ویروسها: غالباً انسان وحیوانات مخزن آنها هستند،
باکتری: انسان (مانند توبرکلوزیس و استافیلوکوک) – سایر حیوانات (مانند بروسلا و آنتراکس) آب (لژیونلا) خاک (کلستریدیا)
قارچ: خاک و پرندگان (مانند کریپتوکوکوس و هیستوپلاسما) بقایای گیاهان سطوح خیس (مانند چوب و سایر مواد ساختمانی) هوای داخل ساختمان (آلودگی مایکوتیک هوا) آب راکد برای قارچ های فرصت طلب (آسپرژیلوس)
الف :رطوبت
ب: مواد مغذی
ج: درجه حرارت

2. مسیرهای انتشار
الف: باد (سرعت جریان بالای هوا)
ب: فرآیند حمل ونقل
ج: سیستمهای تهویه مطبوع
د: فرآیندهای تولیدی مختلف و نبولایزرها و تبخیرکننده ها
ه: فعالیتهای انسانی و سایر حیوانات مانند سرفه
و: توالت- دوش، حمام، جکوزی- سطوح خیس و نمناک
ن: جارو کشیدن یا راه رفتن روی سطوح- حفر کردن خاکهای آلوده- تخریب ساختارهای آلوده

3. ساکنان ساختمان یا محیط کار

ب:ارزیابی سلامتی افراد

ج: تعیین مکان

د:تعیین فرضیه

ه:نمونه برداری

نکته : نمونه برداری فردی برای ارزیابی مواجهه با بیوآئروسل ها مناسب تر است ولی به دلیل نبود تجهیزات مناسب نمونه برداری محیطی در مکان و زمانی که مواجهه وجود دارد انجام می شود
نکته: می توان مثل نمونه برداری مواد شیمیایی گروه های تماسی مشابه تعریف شود و بسته به نظر کارشناس و شرایط محیط می توان نمونه برداری در بدترین حالت ممکن و نزدیک منابع مواجهه انجام شود .
نکته: غلظت آلودگی بیو آئروسل ها در فصول مختلف و زمان های متفاوت می تواند تا 10 برابر متفاوت باشد.

و:آنالیز داده ها و فرضیه
اندازه گیری بیوآئروسلها:
1. برخورد (ایمپکتور)
2. جمع آوری در مایع
3. فیلتراسیون

محل نمونه برداری:

نمونه باید در محلی که کارگر در آن ارتفاع در حال انجام کار است نصب شود . نمونه ی محیطی یا فردی در ارتفاع 1.5 تا 1.7 متر از زمین باید گرفته شود
در صورتی که هدف تعیین منبع آلودگی است نمونه از نزدیکترین محل به منبع احتمالی انجام شود
نکته: در محیط های بیرون از ساختمان که باد و جریان های همرفتی قوی وجود دارد، نمونه گیری در ارتفاع های مختلف موجب به دست آمدن نتایج متفاوت می شود. در محیط های داخل ساختمان ، وجود وسایل و لوازم بزرگ در نزدیکی محل نمونه برداری بر روی حرکت هوا تأثیر می گذارد و باعث تغییر در غلظت می شود.
نکته: جهت تعیین سرعت جریان هوا از وسایل سنجش سرعت جریان هوا می توان استفاده کرد.

1. ایمپکتور
نمونه ای از وسایل نمونه برداری از بیوآئروسل ها است که بر اساس مکانیسم برخورد کار می کند. با معیارهای سازمان هایی مانند NIOSH(8000 و 8001) و ACGIH برای نمونه برداری از قارچها و باکتری های داخل و بیرون ساختمان سازگار است و برای جمع آوری بیوآئروسل های قابل کشت استفاده می شود.
دارای ورودی مخروطی شکلی است که هوا را به سمت صفحه های زیرین خود که 422 سوراخ ریز دارد هدایت می کند و درنهایت هوا به صفحه آگار که در سینی زیرین قرار دارد منتقل می شود و برخورد می کند
1. Biostage Standard با دبی 28.3 لیتر بر دقیقه (پمپ با دبی بالا)
2. Biostage 200 با دبی 14.15 لیتر بر دقیقه(پمپ با دبی بالا)
این دو نمونه بردار برای نمونه برداری از محیط های زیر مناسب می باشد:
1. مطالعات مربوط به بررسی کیفیت هوای داخل ساختمان
2. مطالعات مربوط به بررسی راندمان و فیلتراسیون در اطاق های پاک
3. بررسی کیفیت هوا در تولید محصولات دارویی
4. مراکز و ساختمان های فرآوری مواد غذایی
5. تصفیه خانه ها
6. محیط های بیمارستانی
7. مراکز تولید مواد آرایشی
8. سیلوها و مراکز حمل و فرآوری غلات
9. واکنش اضطراری به مخاطرات بیولوژیک
10. حیوان خانه ها
نکته: تمامی قطعات نمونه برداری باید قبل از نمونه برداری استریل گردد.( ایزوپروپانول72 درصد )