اجرای کارهای ساختمانی شامل مراحل متعددی است که ضمن آن افراد با ماشین آلات، ابزار و مصالح گوناگون سر و کار دارند. این ویژگی‌ها امکان وقوع حوادث را برای نیروی انسانی افزایش می‌دهد. محافظت از نیروی انسانی در قبال حوادث ناشی از کار، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از این رو باید ابزار و ماشین آلات به طور مستمر، مورد بازرسی کامل قرار گرفته و از سالم بودن آنها اطمینان حاصل شود.
برای تأمین ایمنی کارگاه‌های ساختمانی، باید همه کارها با برنامه ریزی و رعایت اصول فنی انجام گرفته و تدابیر لازم برای مقابله با خطرات ناشی از کار فراهم شود.
دستورالعمل ایمنی در کارگاه
تسهیلات رفاهی کارکنان
نیازهای اولیه کارکنان یعنی خوراک، مسکن و بهداشت باید در محل کارگاه به بهترین نحو برآورده شود. وسایل حفاظت فردی که برای مقابله با خطرات ناشی از کار استفاده می‌شوند، شامل کلاه ایمنی، عینک و نقاب‌های حفاظتی، کفش و پوتین حفاظتی، دستکش، ماسک حفاظتی، کمربند، لباس‌های ایمنی و سایر وسایلی که متناسب با نوع کار، کارگران را از خطر محافظت می‌کند.
پیمانکار موظف است وسایل فوق را متناسب با نوع کار فراهم نموده و ضمن دادن آموزش‌های لازم به کارگران، مراقبت نماید که از وسایل، استفاده صحیح به عمل آید. عدم استفاده از وسایل حفاظتی، قصور در انجام وظیفه محسوب میشود. پیمانکار موظف است به وسیله مسئولان فنی خود صحت عملکرد وسایل حفاظتی را مرتباً مورد بازرسی قرار داده و در صورت لزوم نسبت به تعمیر یا تعویض آنها اقدام نماید تا پیوسته ایمنی کارگران فراهم باشد.
رعایت نکات ایمنی در کاربرد وسایل و تجهیزات
به کارگیری صحیح ابزار و ماشین آلات، می‌تواند عامل مهمی در پیشگیری از وقوع حوادث باشد. لذا باید همواره ماشین‌ها و وسایل نقلیه مربوط به کار، توسط افراد آموزش دیده و ماهر هدایت شده و کار آنها دائماً تحت نظر باشد.هنگام استفاده از جرثقیل‌ها و وسایل مشابه، باید از علائم استاندارد استفاده شود، از این رو ضروری است تمام افرادی که با این گونه وسایل کار می‌کنند قبلاً آموزش لازم را برای آشنایی و به کار بردن علائم مذکور دیده باشند. اطاق فرمان جرثقیل باید طوری ساخته شده و استقرار یافته باشد که راننده همواره دید لازم برای انجام عملیات را داشته باشد. در استفاده از بالابرها، بلند کردن بار بیش از ظرفیت مجاز ممنوع است، همچنین رانندگان بالابرها نباید هنگام داشتن بار، دستگاه را ترک نمایند. ماشین‌ها و ابزارها باید مرتباً بازرسی و توسط افراد ذی صلاح، تعمیر و نگهداری شوند.
ایمنی در استفاده از نردبان‌ها
نردبان وسیله‌‌ای است ثابت یا متحرک که به منظور بالا رفتن و یا پایین آمدن مورد استفاده قرار می‌گیرد. انواع نردبان‌ها شامل نردبان ثابت، متحرک، قابل حمل، دوطرفه، کشویی و … است..
کلیه نرد‌بان‌هایی که در کارهای ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند، باید از لحاظ مشخصات مطابق با استانداردهای معتبر بوده و یا توسط افراد ذی صلاح، طراحی و ساخته شده باشند. تکیه گاه‌ها، پایه‌ها و سایر اعضای نردبان باید استحکام کافی برای تحمل بارهای وارده را داشته باشند. برای اینکه رفت و آمد روی نردبان به سهولت صورت گیرد، باید فاصله پله‌ها حدوداً 250تا 300 میلیمتر باشد.
ایمنی در برپا کردن و استفاده از داربست
داربست جایگاه و تکیه گاهی است موقت که هنگام اجرای عملیات ساختمانی در ارتفاع، برای نگهداری و حفظ کارگران، مصالح ساختمانی و ابزار کار به کار برده میشود. داربست‌ها بسته به نوع استقرار به صورت ساده، معلق، پیش آمده، قابل نوسان، مستقل، برجی و غیره به کار می‌روند.
مصالح اولیه برپاداری داربست اعم از چوب، فولاد یا مصالح مناسب دیگر، باید از نوع سالم و مرغوب انتخاب شود. نصب، تغییر، تعمیر و یا پیاده نمودن اجزای داربست باید توسط داربست بند ماهر انجام پذیرفته و قبل از بهره برداری، داربست توسط شخص ذی صلاح مورد بازرسی و کنترل قرار گیرد. سکوهای کار، راه‌های عبور و پلکان داربست، باید دارای ابعادی باشد که افراد را از خطر سقوط مصون نگه دارد. سکوهای کار باید مجهز به نرده و تور حفاظتی مقاوم با حداقل ارتفاع یک متر باشند.
ایمنی در حمل و نقل و انبار کردن مصالح
به کار گرفتن افراد با تجربه و آموزش دیده در بارگیری، تخلیه و راه اندازی وسایل نقلیه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است .هنگام جابه‌جایی چوب، تیرآهن و مصالح نظیر آن باید از تابلو یا علائم اخباری استفاده شود. همچنین راه‌هایی که برای عبور افراد پیاده و وسایل نقلیه در نظر گرفته میشود، باید به وسیله نرده یا حفاظ مناسب دیگری ایمن شده باشد.
جوشکاری
کابل‌های دستگاه جوشکاری الکتریکی، باید دارای روپوش عایق و مطمئن و بدون زدگی باشند. جوشکاری الکتریکی با استفاده از داربست‌های آویزان، که با کابل نگهداری می‌شوند، مجاز نیست. برای جلوگیری از ناراحتی‌های ناشی از اشعه برای سایر افراد، باید جوشکاری در مکانی محفوظ انجام گیرد.
هنگام جوشکاری با قوس الکتریکی، نه تنها نور زیاد چشم را ناراحت می‌کند، بلکه اشعه نامرئی، ماورای بنفش و مادون قرمز که از قوس الکتریکی ساطع می‌شوند، برای چشم و پوست خطرناک هستند. هنگام جوشکاری باید از ماسک جوشکاری که دارای شیشه‌های مخصوص محافظ چشم است استفاده شود، تیرگی شیشه‌های ماسک بسته به شدت جریان‌های مختلف متفاوت است.
