سالانه مقادیر قابل ملاحظه ای از آلاینده های گوناگون به خصوص ترکیبات آلی فرار و ترکیبات معدنی نظیر H2S از طریق صنایع مختلف به هوا منتشر میشوند که باعث زیان به سیستم های اکولوژیکی میشوند.

H2S

H2S یک گاز بی رنگ، قابل اشتعال، بسیار خطرناک و دارای بوی تخم مرغ فاسد است. H2S یک گاز محلول سنگین تر از هوا، با آستانه بوی بسیار کم و سمیت بالا است.

هیدروژن سولفید را با نام های دیگر از قبیل دی هیدروژن سولفاید، هیدرو سولفوریک، گاز مرداب Swamp Gas ، هپاتیک اسید، گاز ترش Sour Gas ، گاز فاضلاب Sewer Gas ، گاز تخم مرغ گندیده Rotten Egg Gas ، گاز متعفن خفقان آور Stink Damp می شناسند. چگالی آن نسبت به هوا 1.19 و سنگین تر از هوا می باشد. جرم مولکولی آن 34.08 و چگالی آن در شرایط متعارف 1.398 کیلوگرم بر متر مکعب است. این گاز یک گاز خورنده و اسیدی ضعیف است که ترکیبی از کاتیون H+ و آنیون HS می باشد .

منابع تولید H2S

به طور طبیعی، H2S می تواند از تجزیه بی هوازی مواد آلی مدفون در زیر زمین یا در محیط کم عمق مانند باتلاقها ایجاد شود همچنین می تواند بسته به تاریخ زمین شناسی و موقعیت مخزن با نفت و گاز در مخازن زیرسطحی همزیستی داشته باشد. همچنین از منابع انسانی نظیر پالایش نفت، ذوب و تصفیه فلزات به وجود میآید. از جمله منابع مهم تولید گاز H2S می توان به موارد ذیل اشاره نمود :

– سنگهای پیریت دار

– فاضلاب ها و مردابها

– سازندهای هیدروکربوری

خطرات

H2S یک گاز محلول است، سنگین تر از هوا، با آستانه بوی بسیار کم و سمیت بالا، در صورت قرار گرفتن نفر در غلظت بیش از مدت زمان حدود آستانه مجاز سمیت شامل، به ترتیب صعودی قرار گرفتن در معرض: تحریک مخاط، خارش و سوزش چشم، فلج بویایی، از دست دادن ناگهانی اما برگشت پذیر آگاهی» ناک داون «  ،ادم ریوی )با پیش آگهی غیر معمول مطلوب( و مرگ )احتمالا همراه با آپنه.

استنشاق در غلظت های بالاتر از ۱۰ ppm می تواند منجر به علائمی از سردرد تا تحریک ریه شود، در حالی که غلظت ۱۰۰ ppm به بالا میتواند منجر به از دست دادن حس بویایی و آسیب به اعضای اصلی شود و بلافاصله برای زندگی و سلامتی خطرناک تلقی می شود. قرار گرفتن در معرض غلظت بیشتر از ppm 500 می تواند طی چند دقیقه منجر به مرگ شود. گاز H2S با کم کردن اکسیژن )خفگی( بدن باعث مرگ می شود.

زمانی که H2S به صورت گاز در هوا آزاد باشد با فلز مس واکنش داده و باعث قطع و خرابی مدارها و تجهیزات الکترونیکی می شود. زمانی که این گاز به صورت اسید سولفوریک باشد، با آلیاژهای فولادی واکنش ایجاد کرده و باعث سولفاته شدن آن ها می گردد.

اثر تنفس گاز H2S با عوامل زیر تغییر می کند:

زمان قرار گرفتن در معرض گاز )چه مدت(، غلظت گازی که توسط مصدوم تنفس شده )چقدر(، فرکانس )چه تعداد(

متغیرهای مرتبط با فرد که شامل موارد ذیل می باشد :

سن افراد، شرایط فیزیکی، وزن بدن، استفاده بی رویه الکل و مواد مخدر دارو، مصرف سیگار

تحقیقات نشان داده است که نحوه اثر H2S در افراد مختلف با توجه به فیزیک بدن و مشخصات فردی متفاوت است و افرادی که قبلا در معرض گاز H2S بوده اند در آینده به آن حساس تر هستند افرادی که مشکلات تنفسی و آسم دارند در مقابله با H2S آسیب پذیرترند. مصرف نوشیدنی های الکلی طی ۲۴ ساعت قبل توسط فردی که در معرض گاز H2S قرار گرفته است مسمومیت بیشتری را ایجاد می کند .

علائم مسمومیت با گاز H2S

1. خارش چشم، سوزش و احساس شن در چشم و تورم زیاد 2 . سردرد و سرگیجه 3. حالت تهوع 4. تند شدن تنفس 5 . تغییر رنگ پوست 6

تحریکات عصبی 7 . احساس درد در بینی، گلو، سینه و سرفه 8 . سست شدن بدن و بیهوشی 9 . التهاب