هنگام كار با مواد شيميايي در اثر سهل­انگاري و عدم وجود تدابير ايمني و حفاظت ممكن است در اثر حادثه، موارد زير به وقوع بپيوندد:

• آتش­سوزي
• انفجار
• خروج مواد خورنده و سوزاننده
• رهايي بدون كنترل گازها
• پخش مواد جامد پودري
• پخش مواد راديواكتيو

جابه­جايي مواد شيميايي تابع پارامترهاي زير است:

• حالت فيزيكي
• خاصيت شيميايي
• مقدار ماده مورد حمل
• فاصله بين مبدا و مقصد

معمولاً حمل و نقل مواد شيميايي به دو صورت انجام مي­شود:

• پيمانه­اي يا ناپيوسته (Batch): در اين روش مواد داخل مخازن و بشكه­ها قرار داده شده و به وسيله كاميون، راه­آهن و يا كشتي حمل و نقل مي­شود.
• پيوسته (Continuous) : در اين روش مواد به وسيله تسمه نقاله و يا خطوط لوله انتقال داده مي­شود.

ايمني انبارهاي مواد شيميايي

گرچه انبارها در حالت كلي به صورت روباز و مسقف ساخته مي­شوند با اينحال در بيشتر صنايع بزرگ انبارهاي مواد شيميايي مسقف مي­باشند. انبارهاي مسقف به سه دسته زير  تقسيم­بندي مي­شوند:

• انبارهاي مواد شيميايي و دارويي
• انبارهاي مواد سوختني و نفتي
• انبارهاي مواد خشك

نكات مهم در احداث انبارهاي مواد شيميايي عبارتند از:

• بايد از سطح زمين­هاي اطراف بالاتر باشد.
• آبگير و نمناك نباشد.
• ديوارها و سقف­ها بدون استثنا بايد از مصالح غيرقابل اشتعال ساخته شود.
• كف انبار بايد با بتن مسلح ساخته شده و مقاوم باشد تا در برابر فشار وزن اجسام مقاومت كافي داشته باشد.
• كف انبار بايد داراي شيب ملايم باشد تا در صورت شست و شو، پساب در نقاط مختلف آن تجمع نيابد.
• فاصله بين انبارها بايد به گونه­اي باشد كه ماشين­هاي آتش­نشاني به راحتي ميان آنها حركت كند.
• درهاي انبار بايد از جنس فلز و سطح داخلي آنها صاف و بدون شكاف باشد.
• پنجره­هاي انبار بايد فلزي و مجهز به حفاظ و تور سيمي باشد.
• درون انبارها بايد به نسبت حجم آن دستگاه تهويه و هواكش داشته باشد.
• سيم­كشي برق انبار شيميايي بايد توكار بوده و درون لوله­هاي مخصوص انجام گيرد. كليدها و پريزهاي و سيستم­هاي روشنايي بايد از نوع ضد جرقه باشد.
• لامپ­هاي روشنايي بايد داراي حفاظ با حباب باشد.
• دستگاه­هاي حرارتي شعله باز نبايد در انبارهاي شيميايي به­كار رو.
• انبار شيميايي بايد به وسايل و ابزار آتش­نشاني مجهز باشد.
• فواصل بين هر رديف از اجناس در انبارهايي كه عرض آنها بيش از 20 متر است،    2 متر در نظر گرفته شود.
• در صورت تردد وسايل نقليه داخل انبار، مي­بايد اگزوز آن مجهز به فيلتر ضد جرقه باشد.
• نحوه چيدن بسته­ها بر روي هم، چيدمان بايد به شكل آجري باشد كه مهار لازم ايجاد شود.
• فاصله بين رديف­هاي كالا بايد حداقل 2 متر بوده و ارتفاع آن نبايد بيش از 5/4متر باشد.
• فاصله كالاهاي ديوار جانبي حداقل 60 سانتي­متر باشد.
• ارتفاع سقف كالا تا نزديك­ترين روشنايي نبايد كمتر از يك متر باشد.
• در انبار شيميايي استعمال دخانيات اكيداً ممنوع است.
• مواد ضايع بايد از انبار تخليه شود.
• آبدارخانه يا محل استراحت نبايد درون انبار باشد.
• اجناس موجود مي­بايد با طبقه­بندي و جداگانه انبار شود.
• مواد شيميايي كه قابليت تبخير دارند و روي پوست بدن تاثير مي‌گذارند مانند برم، سولفوريك اسيد، هيدروكلريك اسيد و هيدروفلوئوريك اسيد بايد در محل­هايي نگهداري شوند كه در آن جريان هوا مسدود نباشد. اگر اين مواد در قفسه قرار گيرند بايد هوا به طور آزاد در آن جريان داشته باشد و جداره‌هاي قفسه در مقابل نفوذ بخار اين مواد از ميان نرود.
• مواد شيميايي كه با هم ناسازگارند، اگر در مجاورت هم قرار گيرند با هم به شدت واكنش مي‌دهند. بدين جهت بايد آنها را در آزمايشگاه از يكديگر جدا نگهداشت و هيچ زمان در تماس با يكديگر يا مجاورت با هم قرار نداد چون ممكن است باعث اتفاق­هاي غيرمنتظره در انبار يا آزمايشگاه شوند.

نكات مهم در احداث انبارهاي مواد خشك عبارتند از:

• بايد توجه شود كه نورگير اين نوع انبارها از شيشه­هاي مات باشد.
• در قسمت بالاي انبار از دريچه­ها و تهويه استفاده شود.
• انبارها بايد مجهز به سيستم­هاي اعلام و اطفاء حريق باشد.
• فشار آب درون لوله­هاي آتش­نشاني آنها بايد 6 اتمسفر باشد.
• فضاي انبار بايد غبارروبي شود و شيشه­ها و نورگيرها مجهز به تور سيمي مقاوم باشد.
• نصب دستگاه آب­فشان سقفي براي اين­گونه انبارها ضروري است.

آيين نامه حفاظتي در مورد حمل و نقل مواد شيميايي

• تمام لوله­ها و سيستم­هاي انتقالي بايد طوري تعبيه شوند كه حداقل ميزان نشت را تضمين كند.
• تمام فيلترها و قسمت­هاي اتصال بايد طوري ساخته شود كه در موقع عبور قطعات و ذرات ناخواسته، يا بروز آودگي به هرگونه كه باشد، سيستم را قفل و از عبور ناخواسته مواد جلوگيري كند.
• تمام نقاط جوشكاري شده خطوط انتقال سيالات در شهرها و ديگر اتصالات بايد در برابر نشت مقاوم باشند.
• تمام لوله­ها و يا مخازن مواد بايد برحسب قوانين و مقررات كشوري و آيين­نامه­هاي مربوط در اين مورد رنگ­آميزي و علامت­گذاري شوند.
• تمام لوله­ها، فيتينگ­ها و موارد مشابه استفاده شده در سيستم انتقال بايد مناسب با موادي باشند كه با آنها كار مي­كنند و در تماس هستند.
• دستگاه­هاي تنظيم فشار و يا كاهش فشار(شيرهاي فشارشكن) لازمه سيستم­هاي شيميايي هستند كه با فشار كار مي­كنند.
• در جايي كه گردهاي بسيار نرم به وسيله دستگاه­هاي هوايي (پنوماتيك) كه قسمت­هاي فلزي دارند انتقال داده مي­شوند بايد قسمت­هاي فلزي در تمام مسير انتقال از نظر هدايت الكتريك به يمكديگر و به زمين وصل باشند.
• در جايي كه مايعات از مخزن­هاي ذخيره به تانكرها و باركش­ها انتقال داده مي­شوند بايد بدنه فلزي مخزن ذخيره و نيز بدنه باركش را به زمين متصل كرد.
• نبايد مواد بسيار مخاطره­آميز از مناطق پرجمعيت عبور داده شوند.
• علامت مخاطره آميز بودن مواد موجود در تانكر كاميون بايد به طور آشكار به جدار بيروني تانكر چسبانده شود.
• اگر مواد شيميايي مخاطره­آميز ميان شهرها حمل و نقل شود، آيين­نامه ايمني وسايل حمل و نقل به همان شدت درون شهرها در بزرگراه­ها نيز مي­بايد اجرا شود.
• رعايت كليه نكات ايمني حمل و نقل(ترابري) براي انتقال مواد شيميايي مانند نصب علايم و نوشته­هاي لازم روي محموله و ديگر احتياط­هاي ايمني، الزامي است.
• تمام كاميون­ها و وسايل نقليه براي جا­به­جايي مواد شيميايي بايد به سيم برق­گير مجهز باشند.

فاصله كافي براي عمليات انبار كردن و به­طور كلي مقررات موضوعه جهت مواد قابل اشتعال و انفجار بايد به­طور كامل رعايت شود