بیماری های ریوی شغلی از جمله مواردی هستند که مورد توجه متخصصین طب کار در معاینات دوره ای و بدو استخدام می باشند.لذا در زیر توضیحاتی در خصوص این بیماری های آوره خواهد خواهد شد.در این اینجا به بیماری سیلیکوزیس می پردازیم.

سیلیکوزیس:

سیلیکوزیس یک بیماری ریوی حرفه ای (شغلی) است که بر اثر اسنتنشاق ذرات کریستال های سیلیس ایجاد می شود و باعث التهاب و زخم شدن ندول ها در بخش بالایی ریه میشود . سیلیکوزیس (مخصوصا فرم های نوک تیز ) با کوتاه شدن تنفس ، تب و سیانوزیس (پوست آبی رنگ) ظاهر می شود . ممکن است اغلب با ادم ریه (مایع درون ریه ) ، پنومونی توبرکولوزیس همراه باشد . این بیماری تنفسی ابتدا در سال 1705 توسط برنالدو رامازینی شناخته شد که ماده هایی شبیه شن و ماسه در ریه یک سنگتراش مشاهده کرد . نام سیلیکوزیس( از لاتین سیلیکا یا سنگ چخماق )  به وسیکونتی در سال1870 نسبت داده شد .

سیلیکا:

سیلیکا دومین ترکیب عمومی (کانی ) روی سطح زمین است . در ریگ و بسیاری از سنگ ها و صخره ها از جمله : گرانیت ،سنگ سیاه ، سنگ چخماق ( آتش زنه) ، تخته سنگ ها و در بعضی از زغال سنگ ها و سنگ های معدن سیاه دیده می شود .بریدن ، شکستن ، خرد کردن ، کندن ، سائیدن بعضی از مواد ممکن است ذرات کوچک سیلیکا را تولید کند همچنین می تواند در خاک ،ساوج ،اندود آهک ،ماسه و ریگ باشد. سیلیکوزیس در اثر ته نشینی ذرات ریز و سبک می باشد  که شامل : کرستال های دی اکسید سیلیکون از آلفا – کوآرتز ،کریستوبالیت یا تریدیمیت است.

مدت زمان بین تماس اصلی سیلیکا و توسعه پرتونگاری های ندول های سیلیکوزیس معمولا” 10 سال می باشد. کوتاهترین زمان ارتباط بین تماس زیاد و سیلیکوزیس حاد حدود 6 ماه تا 2 سال است که به دلیل تماس زیاد با سیلیکا می باشد .

   پاتولوژی(شناسایی بیماری):

هنگامی که ذرات کوچک استنشاق می شوند آنها می توانند در خانه های ریز کیسه ها و مجاری ریه ، جایی که گازهای اکسیژن و دی اکسید کربن مبادله می شوند قرار گیرند .درآن حال ریه نمی تواند ذرات مخاط و سرفه را خالی کند .زمانی که ذرات ریز سیلیکا در ریه ته نشین می شوند ، ماکروفاژها با آزاد کردنفاکتور های تومور نکروز ،اینترکیلین1، لیکوترین B4 و سیتوکینین های دیگر،  ذرات را می بلعند. این تغییر فیبروبلاست ها را تحریک می کند تا رشد و نمو کنند و کلاژن هایی را اطراف ذرات سیلیکا تولید کنند . بدین ترتیب نتیجه و اثر این است که فیبر ها و شکل ندولها دچار آسیب می شوند . اثرات زیان بار کریستال های سیلیکا به طور غیر مستقیم توسط آماس  Nalp 3 ظاهر می شود. از این گذشته سطح ذرات سیلیکون می توانند رادیکالهای پایه سیلیکون که منجر به تولید هیدروکسیل و رادیکال های اکسیژن وپراکسید هیدروژن می شود تولید کنند که باعث آسیب به سلول های مجاور می شود .در سیلیکوزیس حاد ،پاتولوژی میکروسکوپی نشان می دهد یک اسید Schiff به طور متناوب از آلوئل ها و جدار آلوئل ها ترشح می شود .

شیوع:

سیلیکوزیس متداولترین بیماری ریوی شغلی در همه جا (جهان) می باشد.که در همه جا اتفاق می افتد اما متداولترین آن در کشورهای توسعه یافته است . چین گزارش داد از سال 1995-1991 بی از 24000 مرگ بر اثر سیلیکوزیس هر سال اتفاق می افتد .در ایالت متحده تخمین زده می شود از هر یک میلیون کارگر در معرض ذرات کریستال های سیلیکا 59000 نفر این کارگران در هر زمان ،در جریان زندگیشان سیلیکوزیس توسعه پیدا می کند . بر طبق اطلاعات CDC در ایالت متحده سیلیکوزیس نسبتا” نادر است . وقوع مرگ ومیر در اثر سیلیکوزیس به 84٪ بین سالهای 1999- 1968 کاهش یافت و تنها 187 مرگ در سال 1999 بر اثر سیلیکوزیس اتفاق افتاد که مورد مهم و کمک کننده ای بود . مورد های سیلیکوزیس در شهر های : Michigan –New jersey – Ohio  اضافه شدند که بسیار زیاد بودند و مربوط به صنعت و حرفه بود .اگر چه سیلیکوزیس از قرن های گذشته شناخته شده بود اما اضافه شدن صنعت معدن به مورد های سیلیکوزیس افزوده شد . مته های بادی در معدن ها و پس مانده های رایج و معدن های قابل انفجار باعث افزایش ذرات سنگها مشوند . در ایالت متحده 1930یک اپیدمی سیلیکوزیس باعث شد  تغییری در  تونل Hawk Nest   نزدیک West Virjinia – Gauley Bir dge    ایجاد شود که باعث مرگ کمتر از 400 کارگر شد . مورد دیگر شامل مکانی که تصور می شد مرگ ومیر بیش از 1000 کارگر باشد ، که ابتدا در آفریقا و آمریکا و کارگران موقت در ایالت متحده بود .بیماران تونل  Hawk Nest   می دانستند که آمریکا بدترین بیماری های حرفه ای را دارد. شیوع سیلیکوزیس در بین مردم زیاد شد در یک تلاش و کوشش ذرات را تا جایی که امکان داشت جدا کردند   .از سال 2008 ذرات کوچکتر از سیلیکا به اندازه مواد شمیایی دیگر مورد استفاده قرار می گیرد که وجود حجم زیاد آن تنها باعث افزایش خطرات بهداشتی برای کار دارد .همچنین مؤسسه مین گذاری Dlamar Ghost Town Nevada  به وسیله پروسه مین گذاری ، ویران گشت چون باعث تولید ذرات سیلیکوزیس می شود . بعد از کشته شدن 100 نفر به خاطر سیلیکوزیس آن شهر به Widowmaker  ملقب شد . مسئله در آن روزها حل شد با افزایش یک سر لوله به مته که آب را به صورت میست اسپری کند . در زمان تراشکاری ذرات بزگ معلق بر اثر مته کردن گل می شود که مانع کار مین گذاری می گردد . سیلیکوزیس یکی از خطرات ششغلی برای کارگران مشاغل مین گذاری ، شن پاشی ، معدن سنگ ، سرامیک و ریخته گری است که مانند ماشین تیز کن و سنگ تراش در معرض ذرات سیلیکا قرار دارند . مطمئنا” میزان حفاظت ماسک های تنفسی در کاهش میزان مرگ ومیر براثر سیلیکوزیس در کشور های غربی مؤثر بوده است . متاسفانه صحیح نیست در کشور های کم توسعه دایر  شود که از تجهیزات تنفسی به ندرت استفاده می شود. برای مثال : امید به زندگی برای معادن نقره در Potosi – Bolivia در حدود 40 سال با عوارض سیلیکوزیس است .سیلیکوزیس در صنعت شن پاشی Turkish denima  مورد جدیدی را آشکار کرد که به خاطر شرایط بد کاری می باشد . سیلیکوزیس در گروهی از اسب ها که ذرات معینی از کریستوبالیت ها را که در خاک های آلوده بوده بوده ( در کالیفرنیا ) استنشاق کرده بودند دیده شده .Social Realist artist Noel Conihan    شرح مردمانی است که در صنعت معدن کاردر استرالیا  می کردند بر اثر سیلیکوزیس در 40 سالگی مردند.

 اثرات :  

چون که سیلیکوزیس پیش رونده و تدریجی است ممکن است اثرات آن تا چند سال پس از مواجهه نمایان نشود  اثرات شامل:

-دیس پنی (کوتاه شدن تنفس (تنگی نفس) ، سخت شدن تنفس با تلاش زیاد

-سرفه های خشک و سخت ، اغلب مزمن و همراه با گرفتگی گلو

-خستگی

-تنفس تند و سریع

-کمبود اشتها

-درد سینه

– تب

به تدریج لکه های سیاه ظاهر می شود که در نهایت باعث شکاف بزرگی در فیبر های پروتیین می شود و باعت خراب شدن لایه ها می شود . در پیشرفت موارد ممکن است اتفاقات  زیر پیش آید :

-سیانوزیس (پوست آبی)

Cor pulmonale  -(مشکل دار شدن بطن راست قلب )

– تنفس کم

 بیمار با سیلیکوزیس به عفونت توبر کولوزیس (TB  )   حساس می شود که به سیلیکو توبرکولوزیس معروف است دلیلی که برای افزایش ریسک از 10-30 برابر افزایش افت وجود دارد بدیهی نیست .

انواع سیلیکوزیس :

دسته بندی سیلیکوزیس بر طبق سختی بیماری ،حمله و سرعت پیشرفت می باشد . شامل :

 اغلب بعد از 20-15 سال ظاهر می شود که باعث کاهش سطح ذرات سیلیکا می شود.

 سیلیکوزیس مزمن: خودش پیشبرنده بخش های ساده و پیچیده سیلیکوز است . این بیشترین نوع متداول سیلیکوزیس است انواع بیماری سیلیکوزیس ممکن است بدون ظاهر شدن علامت باشد بنابراین یک عکس از قفسه سینه لازم است تا خطرات ریه معلوم گردد .

نشانه ها و علامت سیلیکوزیس :

اولین مورد های بیماری هیچ گونه علامتی را نشان نمی دهد

 سیلیکوزیس تحت حاد : 15-10 سال بعد از تماس اولیه با گرد و غبار سیلیس ظاهر می شود . نشانه های آن شامل : کوتاه شدن تنفس ، ضعف  و کاهش وزن

 سیلیکوزیس حاد : 2 سال بعد از تماس با بیشترین غلظت گرد و غبار سیلیس ظاهر می شود . نشانه های سیلیکوزیس حاد شامل : تنفس های کوتاه سخت ، ضعف ،کاهش وزن و اغلب مرگ ومیر عمده

 تشخیص :

تاریخچه بیماری ، تماس با گرد وغبار سیلیس در شغل را نشان می دهد . چکاب بدنی ،افزایش تماس ریه و غیر نرمال شدن صدای تنفس را نشان می دهد . تست فعالیت ریه نشان می دهد

که ظرفیت ریه در حال کاهش است . عکس از  سینه وجود ندول هایی در ریه مخصوصا در لوب های بالایی را تائید می کند .   

در نمونه های نادر ندول های ریه ممکن است آهکی باشند . در مورد هایی از سیلیکوزیس پیشرفته ، پیوستگی ندول ها ممکن است توده های بزرگی را نشان دهند . تخمین های توموگرافی یا سیتی اسکن می تواند آنالیز جزئیات نمونه ندول ها و حفره های مربوط به عفونت های قارچی را نشان دهد .

-درمان:    

   سیلیکوزیس با داشتن حالت غیر قابل برگشت ، درمان ندارد. درمان به طور معمول بر تسکین و  آرام کردن علائم و جلوگیری از پیچیدگی بیشتر متمرکز و فوکوس می کند که شامل :

– قطع مواجهه بیشتر با سیلیس و دیگر محرک های ریه مانند : دود تنباکو

–   قطع سرف

– به کمک آنتی بیوتیک و آنتی توبر کولار از تووبرکولوزیس جلوگیری میشود که شامل :    

ایزونیازید ، ایفامپین و پیرازینامید

– تست فیزیوتراپی به خشک کردن مخاط نایچه کمک می کند . 

– استفاده از اکسیژن جهت اجتناب از هایپوکسی

-تسهیل تنفس برونش ها

– جا به جایی ریه وتعویض نسوج معیوب ریه در درمان تاثیر زیادی دارد اما ریسک زیادی برای عضو مورد نظر وجود دارد.

درمان های عملی ( تجربه ای ) شامل :

-شستشوی تمام ریه

-استنشاق پودر آلومینیوم ، دی پنسیلامین ، پلی ونیل پیریدین و اناکسید

– درمان از طریق مصرف کورتیکواستروئید

-استخراج گیاه تتراندین ، باعث کاهش پیشرفت سیلیکوزیس می شود

جلوگیری:

بهترین راه جلوگیری از سیلیکوزیس تشخیص محل های کار که تولید گرد و غبار کریستال های سیلیکا می شود و سپس کنترل و حذف ذرات . استفاده از اسپری آب در جایی که ذرات خارج می شوند همچنین ذرات را می توان از طریق مرطوب کردن فیتلر هوا کنترل نمود .

منبع http://ssu.ac.ir/cms/index.php?id=2606

طب کار