ارگونومی علم تناسب انسان با محیط کار است. هدف ارگونومی، طراحی محیط کار و ابزارآلات به گونه‌ای است که با تناسبات و توانایی‌های جسمی و روانی انسان همخوانی داشته باشد و از بروز آسیب و خستگی در حین کار جلوگیری کند. ارزیابی ارگونومی به منظور بررسی و سنجش تناسب محیط کار با انسان انجام میشود.

جلوگیری از آسیب‌های شغلی:

ارزیابی ارگونومی می‌تواند به شناسایی و رفع عوامل خطرآفرین در محیط کار کمک کند و از بروز آسیب‌های شغلی مانند دردهای عضلانی-اسکلتی، بیماریهای تنفسی و… جلوگیری کند.

افزایش بهره‌وری:

با ارتقای تناسب محیط کار با انسان، خستگی و استرس کارکنان کاهش مییابد و در نتیجه، راندمان و کیفیت کار افزایش پیدا میکند.

کاهش غیبت کارکنان:

آسیبهای شغلی و بیماریهای مرتبط با ارگونومی، منجر به غیبت کارکنان از کار میشود. ارزیابی ارگونومی با پیشگیری از این موارد، به طور مستقیم در کاهش هزینه های مربوط به غیبت کارکنان مؤثر است.

افزایش رضایت شغلی:

کار در محیطی که با تناسبات و نیازهای انسانی همخوانی داشته باشد، رضایت شغلی کارکنان را افزایش میدهد و تعهد و انگیزه آنها را برای کار ارتقا میدهد.

ایجاد محیط کار ایمن:

ارزیابی ارگونومی با شناسایی و رفع مخاطرات محیط کار، به ارتقای ایمنی محیط کار و حفظ سلامت کارکنان کمک میکند.

کاهش هزینه‌های درمانی:

با پیشگیری از آسیبهای شغلی و بیماریهای مرتبط با ارگونومی، هزینه‌های درمانی مربوط به کارکنان کاهش مییابد.

جذب و حفظ نیروی کار ماهر:

کار در محیطی که از نظر ارگونومی مطلوب است، برای کارکنان جذابیت بیشتری دارد و به جذب و حفظ نیروی کار ماهر کمک میکند.

ایجاد مزیت رقابتی:

توجه به ارگونومی و ارتقای سلامت و ایمنی کارکنان، میتواند به عنوان یک مزیت رقابتی برای سازمان در نظر گرفته شود.

مراحل ارزیابی ارگونومی:

شناسایی و جمع‌آوری اطلاعات: در این مرحله، اطلاعات مربوط به محیط کار، ابزارآلات، وظایف شغلی و وضعیت سلامتی کارکنان جمع‌آوری میشود.

تجزیه و تحلیل اطلاعات: اطلاعات جمع‌آوری شده با استفاده از ابزارها و روشهای مختلف ارگونومی تجزیه و تحلیل میشود.

شناسایی مشکلات و ارائه راهکار: در این مرحله، مشکلات ارگونومیکی محیط کار شناسایی شده و راهکارهای مناسب برای رفع آنها ارائه میشود.

اجرای راهکارها و پایش نتایج: پس از اجرای راهکارهای پیشنهادی، نتایج به طور مداوم پایش و ارزیابی میشود تا اثربخشی آنها مورد تأیید قرار گیرد.

چه کسانی به ارزیابی ارگونومی نیاز دارند؟

ارزیابی ارگونومی برای همه افراد شاغل در هر نوع شغلی مفید است. با این حال، برخی از افراد بیشتر در معرض خطر آسیبهای شغلی مرتبط با ارگونومی هستند، از جمله:

کارکنانی که در مشاغل فیزیکی و طاقت فرسا کار میکنند: این افراد ممکن است در معرض خطر ابتلا به بیماریهای عضلانی-اسکلتی، مانند درد کمر، گردن و شانه ها باشند.

کارکنانی که در مشاغل اداری و پشت میز کار میکنند: این افراد ممکن است در معرض خطر ابتلا به مشکلات بینایی، خستگی مچ دست و گردن و دردهای عضلانی-اسکلتی باشند.

کارکنان مشاغل با ساعات کاری طولانی: این افراد ممکن است در معرض خطر خستگی، کاهش تمرکز و افزایش احتمال خطا باشند.

علاوه بر افراد شاغل، ارزیابی ارگونومی برای گروههای زیر نیز مفید است:

دانش آموزان و دانشجویان: ارزیابی ارگونومی در محیط های آموزشی میتواند به پیشگیری از مشکلات اسکلتی- عضلانی در دانش آموزان و دانشجویان کمک کند.

افراد مسن: با افزایش سن، افراد بیشتر در معرض خطر آسیبهای شغلی مرتبط با ارگونومی قرار میگیرند. ارزیابی ارگونومی میتواند به آنها در انجام وظایف شغلی خود با ایمنی و راحتی بیشتر کمک کند.

افراد دارای معلولیت: ارزیابی ارگونومی میتواند به تناسب محیط کار با نیازهای افراد دارای معلولیت کمک کند و به آنها در انجام وظایف شغلی خود به طور مستقل و ایمن یاری برساند.

چه زمانی باید ارزیابی ارگونومی انجام شود؟

ارزیابی ارگونومی باید به طور دورهای انجام شود تا تناسب محیط کار با انسان در طول زمان حفظ شود. برخی از مواقعی که انجام ارزیابی ارگونومی ضروری است، عبارتند از:

هنگام طراحی یا بازسازی محل کار: ارزیابی ارگونومی میتواند در طراحی و چیدمان محیط کار به گونهای که با تناسبات و نیازهای انسانی همخوانی داشته باشد، کمک کند.

هنگامی که کارکنان دچار آسیبهای شغلی میشوند: ارزیابی ارگونومی میتواند به شناسایی عوامل خطرآفرین در محیط کار که منجر به آسیب شغلی شده است، کمک کند و راهکارهایی برای رفع آنها ارائه دهد.

هنگامی که کارکنان از درد یا ناراحتی در حین کار شکایت میکنند: ارزیابی ارگونومی میتواند به شناسایی علت درد یا ناراحتی و ارائه راهکارهایی برای رفع آن کمک کند.

هنگامی که میزان غیبت کارکنان بالا است: ارزیابی ارگونومی میتواند به شناسایی عوامل مرتبط با غیبت کارکنان، مانند آسیبهای شغلی و بیماریهای مرتبط با ارگونومی، و ارائه راهکارهایی برای کاهش آنها کمک کند.

چه کسی باید ارزیابی ارگونومی را انجام دهد؟

ارزیابی ارگونومی باید توسط متخصصان ارگونومی انجام شود. متخصصان ارگونومی دارای دانش و تخصص لازم برای شناسایی و ارزیابی خطرات ارگونومیکی محیط کار و ارائه راهکارهای مناسب برای رفع آنها هستند.

چگونه میتوان از نتایج ارزیابی ارگونومی استفاده کرد؟

نتایج ارزیابی ارگونومی میتواند برای موارد زیر استفاده شود:

طراحی و چیدمان محیط کار: نتایج ارزیابی ارگونومی میتواند در طراحی و چیدمان محیط کار به گونهای که با تناسبات و نیازهای انسانی همخوانی داشته باشد، کمک کند.

انتخاب ابزارآلات و تجهیزات مناسب: نتایج ارزیابی ارگونومی میتواند در انتخاب ابزارآلات و تجهیزاتی که با تناسبات و توانایی های جسمی و روانی انسان همخوانی داشته باشد، کمک کند.

آموزش کارکنان: نتایج ارزیابی ارگونومی میتواند برای آموزش کارکنان در مورد اصول ارگونومی و نحوه کار صحیح و ایمن به منظور جلوگیری از آسیب های شغلی استفاده شود.

ارائه راهکارهایی برای رفع مشکلات ارگونومیکی: نتایج ارزیابی ارگونومی میتواند برای ارائه راهکارهایی برای رفع مشکلات ارگونومیکی موجود در محیط کار استفاده شود.

نتیجه گیری

ارزیابی ارگونومی یک ابزار مهم برای ارتقای سلامت و ایمنی کارکنان و افزایش بهره وری و راندمان کاری است. ارزیابی ارگونومی یک فرایند مستمر است که باید به طور دوره‌ای انجام شود تا تناسب محیط کار با انسان در طول زمان حفظ شود. با توجه به مزایای متعددی که ارزیابی ارگونومی به همراه دارد، انجام این کار به تمام سازمان ها و کارفرمایان توصیه میشود.