هر ساله میلیونها حادثه ناشی از کار در دنیا رخ می دهد که برخی از این حوادث منجر به مرگ وبرخی دیگر موجب از کار افتادگی و آسیب های ناتوان کننده می گردد.

HSE  متشکل از سه واژه بهداشتHealth ،ایمنی Safety و محیط زیست Environment می باشد . که ابزاری مدیریتی برای کنترل و بهبود عملکرد بهداشت، ایمنی و محیط زیست در همه برنامه های توسعه و پروژه های صنعتی یا تشکیلات سازمانی بوده است و موجب به حداقل رساندن اثرات نامطلوب صنعت بر محیط و افزایش اثرات مطلوب آن از طریق تأمین ایمنی همه جانبه کلیه کارکنان و همکاران سازمان، تجهیزات و تأسیسات و به صفر رساندن حوادث و آسیب های ناشی از کار از طریق کنترل یا حذف شرایط ناایمن و ارتقاء سطح سلامت افراد از طریق اعمال راهکارهای کنترلی مدیریتی، مهندسی و اجرایی در کلیه سطوح سازمان و همچنین صیانت از محیط زیست به عنوان سرمایه بشریت می گردد.

چرا باید ایمنی در آزمایشگاه را یاد بگیریم؟ برای اینکه در آزمایشگاه سالم بمانیم و این دلیل به تنهایی کافیست. اما مزیتهای دیگری دارد.

*ارزان است! اتفاقات اغلب نیاز به هزینه زیادی دارد نسبت به هزینه ای که میتوان برای خرید تجهیزاتی و موادی که برای سالم ماندن ” ایمنی در آزمایشگاه” نیاز است

*سالم ماندن یعنی جلوگیری از جراحات، آسیب به سلامتی، و حتی مرگ! که هزینه اینها قابل حساب و کتاب نیست

*مسئولیت در مقابل محیط زیست: دانستن چگونه استفاده کردن مواد شیمیایی و دفع آنها بصورت مناسب

 * صرف صحیح و جلوگیری از هدر رفتن مواد شیمیایی

ایمنی

ایمنی نیاز به تجربه دارد. یعنی اغلب از اشتباهات خودمان یاد میگیریم که چگونه ایمن کار کنیم. تجربه به ما چیزهای زیادی یاد میدهد، اما اگر ایمن کار کردن را از اشتباه کار کردن خودمان یاد بگیریم ممکن است زیاد دوام نمیاوریم !! نمیخواهیم تجربه آتش سوزی در آزمایشگاه، انفجار، قرار گرفتن در معرض مواد سمی یا سایر اتفاقات خطرناك داشته باشیم. بجای آن، میتوانیم ایمنی را از تجربیات سایرین یاد بگیریم. خیلی ساده، بهتر است درباره ایمنی فکر کنیم و اقداماتی درباره جلوگیری از اتفاقات ناگوار در آزمایشگاه پیدا کنیم.

برای دستیابی به آزمایشگاهی ایمن، ضروری است همه به فکر به حداقل رساندن یا حذف احتمال بروز خطر باشیم. هر روزه ما همین کار را در زندگی روزمره انجام میدهیم! استفاده از کمربند در هنگام رانندگی، احتمال صدمه را کاهش میدهد. البته فقط کاهش میدهد و با رعایت سایر نکات ایمنی مثلا رانندگی بهتر به صفر میرساند. در آزمایشگاه هم همینطور، استفاده از عینک محافظ خطر پاشیدن مواد شیمیایی و آسیب به چشم را کاهش میدهد ولی کار در زیر هود، استفاده از دستکش و… خطر را به صفر میرساند.

چهار مسیر برای قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی وجود دارد : خوردن، چشم ، استنشاق، پوست

در معرض مواد شیمیایی قرار گرفتن از طریق خوردن

 برای جلوگیری از این خطر: خوردن، آشامیدن و حتی چشیدن در آزمایشگاه ممنوع! البته بعضی موقعها بصورت غیر مستقیم این اتفاق میافتد: روی میز آزمایشگاه آلوده به مواد شیمیایی است و دانشجو مشغول نوشتن است بعد از نوشتن خودکار یا مداد را روی میز قرار میدهد و بعضی ها عادت دارند که خودکار و مداد را بین دندانهایشان نگه دارند و با آن بازی کنند که از این راه مواد شیمیایی وارد بدن می شود. یا دستی برهنه که با میز کار تماس داشته باشد و… به این صورت ساخارین را کشف کرد ولی سعی کنید شما به اینصورت در آزمایشگاه چیزی را کشف نکنید.

در معرض مواد شیمیایی قرار گرفتن از طریق چشم

 چشم عضو خیلی مهم و خیلی حساس است .خیلی حساس به مواد شیمیایی و همچنین اشیاء پرت شده است .در آزمایشگاه هم خودمان با مواد شیمیایی کار میکنیم و هم دیگران .و نمیدانیم لحظه به لحظه دیگران چه کاری را انجام میدهند .غیر معمول نیست که یک آزمایشی خوب پیش نرود و مواد شیمایی دور و اطراف پخش شود و یا وسایل شیشه ای بشکند و تکه های آن پخش شوند .وقتی نیست که از این مواقع و در هنگام شکستن شیشه یا پخش شدن مواد شیمیایی از عینک محافظ استفاده شود !متاسفانه هر ساله آسیبهای جدی از ناحیه چشم به کارکنان آزمایشگاه وارد میشود و بعضی مواقع جبران ناپذیر بودی و منجر به نابینایی هم میشود.

پس در هنگام لزوم و موارد ضروری کار با مواد شیمیایی و کار در آزمایشگاه از عینک محافظ استفاده کنیم .یک کار ساده از خطری بزرگ جلوگیری میکند.

در معرض مواد شیمیایی قرار گرفتن از طریق استنشاق

 استنشاق مسیر خیل مهمی برای ورود مواد شیمیایی است و با استنشاق یا نفس کشیدن مواد شیمیایی میتوانند وارد ششها شوند و از آنجا مستقیما وارد جذب جریان خون شوند .پس بطری حلالهای فرار را در مواقعی که استفاده نمیکنیم باید بسته نگهداریم. در صورت استفاده در زیر هود کار کنیم .مواد شیمایی پودری نیز ذرات ریز میتوانند تولید کنند که با تنفس میتوانند به ششها وارد شوند. مایعاتی که نقطه جوش پایینی دارند فشار بخار بالایی دارند یعنی فرار ترند مثل استون و دی کلرومتان

در معرض مواد شیمیایی قرار گرفتن از طریق پوست

 پوست مسیر معمول برای در تماس بودن با مواد شیمیایی است. بدترین حالت قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی از طریق پوست بوده است. پوست محافظ خوبی است که از ورود خیلی از مواد شیمیایی به درون بدن جلوگیری میکند. هنگامی که مواد شیمیایی با پوست تماس پیدا میکند سه حالت وجود دارد : در تماس با پوست بماند، با پوست واکنش دهد، جذب شده و وارد جریان خون شود. اگر پوست جراحت پیدا کند آنهم مسیر اضافی برای ورود مواد شیمایی به بدن میشود. دقت کنیم تماس با پوست فقط ریختن حلال یا مواد شیمیایی روی پوست نیست. بخارات و ذرات ناشی از مواد پودری هم میتواند بروی پوست بشیند .برای مثال هنگام وزن کردن مواد شیمایی پودری و …یا هنگام توزین مقداری دور و اطراف ترازو میریزد و خوب تمیز نمیکنیم فرد دیگر که از آن وسیله استفاده میکند با آن تماس پیدا میکند و… تماس دست و بازو و لباسمان (دست با لباس آلوده تماس پیدا کرد) با مواد شیمیایی

جنبـه هاي زیست شناختی گازها و بخارها

جذب و نگهداری گازها و بخارهای اسمتنشماق شده توسط بدن به وسیلع عواملی متفاوت از آنچه در مورد ذرات ریز عمل میکردند کنترل میشوند. انحلال پذیری گاز در محیط آبی دستگاه تنفسی ، عمقی را که گاز در آن نفوذ خواهد کرد ، تعیین میکند. بدین ترتیب اسمتنشماق مقدار اندکی آمونیاك یا گوگرد دیو کسمید که بسمیار انحلال پذیرند ، بسته به غلظتی که دارند به حبابچه های ریه میرسند ، در حالی که از اوزن و کربن دی سولفید نامحلول مقدار نسبتا کمی در قسمت بالایی دستگاه تنفسی جذب میشوند.