سم شناسی بنزن
سم شناسی بنزن

سمیت بنزن براي انسان بنزن از بین تمام سموم صنعتی داراي بدترین شهرت است و در نشریات پزشکی و صنعتی موارد بسیار زیادي مرگ در اثر بنزن قید گردیده و بدون شک تعداد بسیار دیگري بدون ثبت اتفاق افتاده است. تماس با این ماده از طریق پوستی و یا استنشاقی عوارض متفاوتی را بدنبال دارد. بنزن در مرحله اول بر روي پوست ایجاد تحریک و سوزش میکند و در صورت تماس طولانی با پوست ایجاد درماتیت مینماید که بعلت دهیدراته کردن و از بین بردن چربی است. استنشاق بخارات بنزن بر روي مخاط ریه محرك و سوزش آور است و میتواند عوارض سیستمیک ایجاد نماید و داراي خواص مخرب اختصاصی روي نسوج مولد خون میباشد. تماس کوتاه مدت انسان با بنزن سبب سردرد، چشم درد، سوزش پوست، گیجی، بیخوابی و تحریک دستگاه تنفس میشود و در درازمدت باعث کاهش تعداد سلولهاي قرمز خون و کم خونی آپلاستیک و سرطان خون میشود. توکسیکوکنتیک: جذب و توزیع: مسمومیت حاصل از بنزن بطور عمده در اثر استنشاق بخارات بنزن در هوا اتفاق میافتد. 2 Toxicity to man  مواجهه بنزن در جایگاه هاي سوخت و سم شناسی آن مواجهه استنشاقی مهمترین راه جذب در انسان می باشد. در حدود 40 تا 70 درصد از بنزن استنشاق شده به سرعت از طریق انتشار غیر فعال در آلوئولهاي ریوي جذب خون می شود و 17 درصد هم از طریق بازدم بدون تغییر دفع میشود. ولی مقادیر جزئی از بنزن میتواند از راه پوست و در محلی که بنزن با آن تماس پیدا میکند جذب شود. بنزن به علت دارار بودن خاصیت حلالیت در چربی از پوست عبور میکند و از طریق انتشار ساده یا غیر فعال وارد جریان خون می شود و با فروبردن دستها در داخل بنزن مسمومیت سیستمیک اتفاق نخواهد افتاد، زیرا بخاطر فشار بخار بالایش سریع بخار می شود. ولیکن نتایج حاصل از تماس پوست با این ماده بصورت از بین رفتن چربی همراه با التهاب و قرمز شدن، خشکیدن پوست و پوسته پوسته شدن آن و حتی عوارض ثانوي عفونی تظاهر خواهد نمود. از این رو تحت شرایط نرمال کاري، جذب پوستی بنزن از اهمیت کمی برخوردار می باشد. انسان متناسب با غلظت بنزن، مدت مواجهه و تهویه ریوي 30 تا 50 % از بنزن استنشاق شده را جذب می کند. خون جاري در بدن انسان از این ماده بسرعت اشباع میشود و پس از نیم ساعت حالت اشباع خون 70 تا 80% خواهد بود ولی به هر حال چندین روز لازم است تا تمام مایعات بدن و نسوج از آن اشباع شوند. بنزن در خون تقریباً نامحلول است و تعادل آن بر حسب میلیگرم بنزن در لیتر از خون تقسیم بر میلیگرم بنزن در لیتر هواست. بنزن پس از جذب از طریق جریان خون در بدن توزیع می شود و در بافتهاي چربی به علت همان دارار بودن خاصیت حلالیت در چربی در بافتهاي چربی ذخیره می گردد. در حال تعادل حد متوسط غلظت بنزن در خون به مقدار 1.2 میلیگرم براي هر 100ppm بنزن در هواي استنشاقی است. در همان حالی که خون در حال گردش است بنزن با نسوج در حال تعادل قرار میگیرد و نسوج چربی مقداري از آن را در خود ذخیره میکند. متابولیسم: متابولیسم بنزن براي بوجود آمدن اثرات هماتوتوکسیک و کارسینوژنیک بنزن نیاز میباشد. علی رغم مطالعات براي تمامی اثرات سمی بنزن شناسایی نشده است. در دوزهاي پایین، بنزن سریعا 3 فراوان، یک متابولیت تنها متابولیزه می شود و دفع عمدتا بصورت متابولیت هاي کنژوگه شده می باشد. هرچند در دوزهاي بالاتر، مسیر متابولیزه کننده اشباع می شود و بنزن متابولیزه نشده در بازدم مسیر عمده دفع می باشد. اولین مرحله در متابولیسم بنزن تشکیل بنزن اکساید می باشد که توسط آنزیم سیتوکروم p4502E1 انجام می گردد. پس از تشکیل بنزن اکساید، متابولیسم بنزن در چندین مسیر شاخه مییابد. 3 single metabolite 8 مواجهه بنزن در جایگاه هاي سوخت و سم شناسی آن تشکیل فنول می دهد، که عمده ترین محصول متابولیسم اولیه بنزن میباشد. 4 بنزن اکساید، در مسیر بدون آنزیمی گاهی بنزن اکساید ممکن است با گلوتاتیون (GSH (واکنش دهد که تشکیل فنیل مرکاپتوریک اسید می دهد. بنزن تحت تبدیل آنزیمی توسط اپوکساید هیدرولاز، به بنزن دي هیدرودیول و نهایتا کاتگل متابولیزه می شود، یا -ترنس موکونوآلادئید و در نهایت 6 تشکیل ترنس ، با واکنش باز شدن حلقه 5 تحت یک مسیر کاتالیزه کننده آهن به ترنس- ترنس موکونیک اسید متابولیزه می شود. فنول سپس توسط CYP2E1 به هیدروکوانین اکسیده میشود. سپس توسط میلو پروکسیداز (MPO ،(هیدروکوانین به پی بنزوکوانین اکسیده می گردد. تمامی 7 محصولات فنولیک ممکن است با سولفات یا اسید گلوکورنیک کنژوکه گردند. کنژوگه فنول و هیدروکوانین مهمترین متابولیت هاي بنزنی می باشند که توسط ادرار دفع می شوند. محصولات مسیر فنولی (کاتگل، هیدروکوانین، بنزوکوانین) ،MA و بنزن اکساید بعنوان متابولیت هایی که ممکن است سبب اثرات سمی در اثر مواجهه با بنزن شوند، شناخته می شوند.

شیوا احمدوند
شیوا احمدوند

مقالات بیشتر

ارسال نظر

آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد.